Als genealoog zijnde stuit je weleens op een huwelijk tussen neef en nicht. Hoe daar tegen wordt aangekeken verschilt verspreid over de wereld en door de geschiedenis. Waar het binnen de Europese vorstenhuizen heel normaal was om als neef en nicht in het huwelijk te treden, denk bijvoorbeeld aan het huwelijk tussen koningin Victoria en haar neef Albert, wordt zo'n huwelijk in de westerse wereld tegenwoordig overwegend negatief beoordeeld. Men associeert het met incest en gedwongen huwelijken.

Tot 1970 was een huwelijk tussen neef en nicht in Nederland verboden. Tegenwoordig is een huwelijk tussen verwanten in de derde en vierde graad toegestaan mits de aanstaande echtgenoten bij de ambtenaar van de burgerlijke stand ieder een beëdigde verklaring hebben afgelegd, waarin zij 'hun vrije toestemming tot het huwelijk geven'. Dit om gedwongen huwelijken tegen te gaan.

Onder mijn directe voorouders is een getrouwd stel waarbij de bruid de tante van de bruidegom is. Het gaat hier om het huwelijk, gesloten op 2 maart 1892 in Den Haag, tussen Laurens Aalbersberg (geboren 26-11-1868 te Koudekerk aan den Rijn) en Paulina Geertruida Adriana Aalbersberg (geboren 24-11-1856 te Leiderdorp), naar wie mijn oma van moederskant, haar kleindochter, werd genoemd.

In hun huwelijksakte bevindt zich een verwijzing naar het Koninklijk Besluit waarin hen vergunning wordt verleend tot het aangaan van een huwelijk. Mogelijk speelde daarbij een rol dat hun oudste zoon Piet Laurens reeds geboren was op 11 januari van hetzelfde jaar. Hij leefde helaas niet lang en overleed op 14 mei, 4 maanden oud. Hun tweede zoon, met dezelfde naam, werd 12 december 1892 geboren.

Het frappante is dat ik recent twee huwelijken ben tegengekomen tussen volle neef en nicht, waarbij in de akte of huwelijkse bijlagen geen sprake is van een speciale toestemming. Dit terwijl ook deze ruim voor 1970 plaatsvonden. Dat geldt in ieder geval voor het huwelijk tussen Johannes Vrijenhoek (geboren 14-12-1880 te Overschie) en Trijntje van Munster (geboren 29-12-1874 te Overschie) op 21 december 1921 in Rotterdam. Hun moeders Gerritje en Jacoba Vollemans zijn volle zussen. Deze akte en huwelijkse bijlagen zijn beschikbaar via zoekakten.nl. Ook in de familie Vollemans vond plaats het huwelijk tussen Gerrit Post (geboren 9-2-1888 te Overschie) en Maria Jacoba Vollemans (geboren 17-6-1889 te Overschie) op 2 juli 1924 in Overschie. Ook zij zijn volle neef en nicht. Gerrit's vader Leendert is de broer van Adriana Post, moeder van de bruid. Helaas zijn van dit huwelijk de akten nog niet online beschikbaar, maar bij de vermelding op digitale stamboom Rotterdam staat niets vermeld over hun verwantschap.

Verhoogde kans op ziekten

Kinderen uit een huwelijk tussen neef en nicht hebben gemiddeld genomen anderhalf keer zoveel kans op gezondheidsproblemen en aangeboren afwijkingen als kinderen van niet-verwante ouders, zo blijkt uit epidemiologisch onderzoek. Met dat in gedachten liet het stel, neef & nicht, dat vorige week in Viva hun verhaal deed hun DNA testen alvorens zwanger te worden. Een studie van sociaal psycholoog Ashley Hoben laat zien dat een huwelijk tussen neef en nicht in bepaalde situaties juist werkte als een bescherming tegen ziekte. In gebieden waar malaria en lepra veel voorkwamen, werden historisch gezien relatief veel huwelijken tussen neef en nicht gesloten. Dit was mogelijk een reactie op ongunstige of zware leefomstandigheden. Doordat goede genen werden doorgegeven, werd de immuniteit tegen specifieke ziekten mogelijk groter.

Bron:
Het Burgerlijk Wetboek over Huwelijken